Waarom de Netflix voor auto's niet bestaat en we toch kunnen afkicken van onze autoverslaving

Nicole Stofberg, Ananda Groag en Francesca Ciulli

"Waarom is er nog geen Netflix voor auto's?" vraagt de gefrustreerde millennial zich af. En terecht, want autobezit zoals we dat kennen sinds de revolutionaire T-Ford zijn entree maakte, lijkt niet toekomstbestendig. In de zoektocht naar het beste alternatief hiervoor komen de termen 'betalen voor gebruik', ‘platform economie’ of 'Mobility-as-a-Service (MaaS)' vaak voorbij.

GAAN WE ONZE AUTO’S NET ZO MAKKELIJK WEGDOEN ALS ONZE DVD-COLLECTIE?

Net als het hebben van een dvd- of cd-collectie inmiddels achterhaald is, zo zal autobezit straks dus wellicht ook tot het verleden behoren. De CEO van Lyft, Zimmer stelt: "je hoeft iets niet te bezitten om ervan te kunnen genieten. Uiteindelijk zullen we ook zo naar auto's kijken." Zeker nieuwe generaties hechten minder waarde aan eigendom en wil juist de lusten, maar niet de lasten. Regelmatig komt de vergelijking ‘Netflix voor auto’s’ voorbij als het gaat om de lancering van nieuwe, slimme mobiliteitsdiensten of om innovatie bij automerken.

Toch snijdt deze vergelijking geen hout en is het niet aannemelijk dat iedereen zo gemakkelijk afstand zal doen van de auto als dat we deden met de cd-collectie toen Spotify op de markt verscheen. Er is namelijk een fundamenteel verschil tussen diensten voor (auto)mobilteit en streamingdiensten, zoals die voor muziek en films: auto-consumptie wordt gekarakteriseerd door ‘schaarste’ en streamingdiensten niet.

We spreken over een schaars goed als het gebruik van een product door één consument ten koste gaat van de beschikbaarheid van het goed voor een andere consument. Jij en al je buren kunnen tegelijk een aflevering van Game of Thrones streamen. Maar als jij een huur- of deelauto hebt gereserveerd voor vanmiddag dan kunnen zij diezelfde auto op dat moment niet gebruiken. Er is dus nooit een garantie dat een huur- of deelauto, deelfiets of zelfs taxi beschikbaar zal zijn op de tijd en datum dat jij deze nodig hebt.

Consumenten willen zekerheden, en hechten zich daarom ook aan bezit. Hierbij wordt de uitzondering vaak als uitgangspunt genomen; “ja maar, wat als…”. Bij regen is bijvoorbeeld de vraag naar droog vervoer hoog en het aanbod schaars, vol of duur. Dit weerhoudt ook consumenten die voor hun werk of privéleven afhankelijk zijn van het gebruik van hun auto ervan om te experimenteren met alternatieven voor autobezit. Maar zelfs mensen die alleen sporadisch gebruik maken van hun auto durven de transitie van bezit naar gebruik vaak nog niet goed aan. Is de angst voor niet-volledige garantie hetgeen wat de groei van mobiliteit-als-een-service afremt?

Feit is dat autogebruik als alternatief voor autobezit niet de explosieve groei beleeft zoals we die kennen van streamingdiensten als Spotify en Netflix. De grote vraag is dus hoe we kunnen afkicken van het idee dat het hebben van een eigen auto de enige manier is om invulling te geven aan automobiliteit. Hoe kunnen we garantie bieden op de beschikbaarheid van een auto of een ander gelijkwaardig vervoermiddel?

Een interessante route die ons langzaam maar zeker kan helpen met afkicken is om te kijken naar opties met abonnementen die wel of niet exclusieve toegang tot een auto bieden.

EEN AUTOBUNDEL ZOALS JE TELEFOONBUNDEL?

Het spectrum tussen het bezit van een auto en het gebruik van een deelauto of een huurauto, bevat meerdere gradaties en het aantal mengvormen en tussenvormen neemt steeds meer toe. Zo ook het privé leasen van een auto, wat de afgelopen jaren een exponentiële groei heeft meegemaak. In Nederland groeide het aantal leasecontracten van 8.500 in 2013 tot 100.000 in 2017. ‘Private lease’ biedt een auto aan voor een vast ‘all-inclusive’ bedrag per maand en de consument hoeft zich geen zorgen te maken over verzekeringen, waardevermindering van de auto, onderhoud, enzovoort. Consumenten kunnen bijna op dezelfde manier een auto leasen, zoals ze een smartphone in hun mobiele abonnement leasen.

De kosten van een auto zijn een aanzienlijke hap uit een gemiddeld huishoudbudget. Alleen zijn dit vaak ‘verborgen kosten’. Weinig consumenten weten precies wat zij omgerekend per maand kwijt zijn aan hun auto. Zodra men een abonnement op een auto heeft, bijvoorbeeld via private lease, worden de maandelijkse kosten opeens wel zichtbaar. Dat is ook het moment waarop het aantrekkelijk wordt om te praten over opties om deze maandelijkse kosten te verlagen.

Het delen van de leaseauto, als deze niet in gebruik is, is een van deze opties. Dus hoewel een groot deel van ons nog niet klaar lijkt om de exclusieve toegang tot de auto te laten varen, zien veel mensen zichzelf de auto wel sporadisch uitlenen. Volkomen logisch, aangezien ze zo een deel van de maandelijkse leasekosten kunnen terugverdienen zonder de controle over de beschikbaarheid van de auto op te geven.

Hier liggen interessante kansen voor aanbieders. Er ontstaan steeds nieuwe vormen van aanbod en samenwerkingen. Kijk naar de samenwerking tussen private lease en peer-to-peer autodeelaanbieders. Of tussen verhuurbedrijven en autodeelplatformen. Dit heeft als extra positief effect dat het aanbod van deelauto’s wordt vergroot en de kans dat je achter het net vist wordt verkleind voor de consument die incidenteel een auto wil gebruiken.

En dan is er nog het opkomende fenomeen waarbij een deel- of leaseauto wordt gedeeld binnen een vaste groep vrienden, familie of buren, een soort semi-exclusieve toegang tot een auto. Een echt abonnement op een auto(merk) kan ook; Cadillac bedacht Book, het eerste ‘all-inclusive’ autoabonnement. Leden betalen een maandelijks bedrag en hebben de keuze uit een bibliotheek van auto's. Ze kunnen zo vaak ze willen van auto wisselen en de auto wordt thuis bezorgd. Net zoals je niet altijd naar dezelfde cd wilt luisteren, wil je misschien ook niet altijd in dezelfde auto rijden.

DE TOEKOMST VAN (AUTO)MOBILITEIT?

Het is onwaarschijnlijk dat we massaal binnen 5 jaar afstand doen van autobezit en volledig durven te vertrouwen op auto’s op afroep. Zeker niet op een niet-exclusieve en niet-eigendomsrechtelijke manier. Mensen die hun auto dagelijks nodig hebben, blijven het best bediend met een eigen auto. Maar de meerderheid van de autobezitters heeft de auto niet dagelijks nodig en daar zitten de grootste kansen om ons langzaam maar zeker los te weken van de vanzelfsprekendheid van een eigen auto voor de deur als enige optie. De overstap naar autogebruik draagt namelijk bij aan het reduceren van CO2, het besparen van schaarse ruimte, het verbeteren van de luchtkwaliteit en hiermee aan het behalen van de ambitieuze klimaatdoelen uit het regeerakkoord.

De wereld is nooit alleen zwart en wit - zo geldt dat ook voor de dichotomie ‘eigenaar’ versus ‘toegang’. De opkomst van hybride oplossingen is dus gewenst en ook duurzaam: we zetten in op een schonere vloot en langzaam maar zeker op het verminderen van het aantal auto’s op de weg en in de openbare ruimte. Zonder de eigendomsrechtelijke lasten zijn autogebruikers ook sneller geneigd om meer innovatieve en duurzame voertuigen, zoals elektrische auto’s, uit te proberen, wat bijdraagt aan de verspreiding van deze technologie in de reguliere markt. We moeten nadenken over de garantie op mobiliteit, het bundelen van alternatieven en over innovatie in de vorm van hybride modellen tussen bezit en gebruik.
 

Over de auteurs:

Nicole Stofberg is een PhD kandidaat aan de Universiteit van Amsterdam Business School. Haar proefschrift gaat over nieuwe kansen voor business modellen in de deeleconomie vanuit het perspectief consumentengedrag: http://abs.uva.nl/research/phd-projects/nicole-stofberg.html

Ananda Groag werkt voor shareNL als mobiliteitsexpert. In 2015 bracht zij 42 publieke en private organisaties samen in de Green Deal Autodelen. Ze adviseert, schrijft en organiseert veel over de mobiliteit van de toekomst en nieuwe businessmodellen rond de auto als dienst: http://www.sharenl.nl/ananda-groag

Dr. Francesca Ciulli is een postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam Business School. Haar onderzoek richt zich op duurzame business modellen, business modellen in de circulaire economie en de deeleconomie. http://www.uva.nl/en/profile/c/i/f.ciulli/f.ciulli.html